Էներգակիրներ

Նավթը յուղանման, յուրահատուկ հոտով դյուրավառ հեղուկ է: Այն գտնվում է երկրի նստվածքային թաղանթում, 2կմ խորություններում: Երկրի մակերևույթի մոտ նավթը փոխարկվում է մալթայի (մածուցիկ նավթ), կիսակարծր ասֆալտի: Նավթը բաղկացած է բարդ ածխաջրածիններից: Նավթից ստանում են մազութ, բենզին և այլն: Նավթով հարուս է Վենեսուելան: Առավել շատ նավթ են արտահանում Սաուդիան Արաբիան, Իրանը, Իրաքը, Քուվեյթը, Լիբիան, Արաբական Եմիրությունները, Ալժիրը, Նիգերիան, Ռուսաստանը, Նորվեգիան և այլն: Նավթի վերամշակումը և տեղափողումը բավական թանկ է դրանով էլ պայմանավավորված  է նրա բարձր գինը: Նավթի շնորհիվ թվարկված այս երկրիները համարվում են առաջատար: Նավթը արտահանվում է աշխարհի մոտ 70 երկրներ: Նավթի

պաշարները անսահմանափակ չեն կբավարարեն ևս 40 տարի: Նավթի այրումից առաջանում է ածխաթթու գազ որը ինչպես գիտենք աղտոտում է մթնոլորտը: Նավթը տեղափոխում են նավթամուղերով և նավերով, որոնք անցնում են օվկիանոսների միջով: Մի վթարի դեպքում աղտոտվում են օվկիանասները և քանի որ չմշակված նավթը ջրից թեթև է, լցվելով օվկիանոս այն բարձրանում է ջրի երես, և վնասում ջրային կենդանիներին և բույսերին:

Բնական գազը անհամ, անհոտ և անգույն միացություն է, առաջացնում է երկրի ընդերքում անօդ միջավայրում: Բնական գազով հարուս են Ռուսաստանը, Չինաստանը, Սաուդյան Արաբիան, ԱՄՆ և այլն: Բնական գազը արտահանում են խողովակներով: Այն մեծ դեր է կատարում կենցաղում արդյունաբերության մեջ: Ջերմաէլեկտրակայարաններում որպես վառելիք, ածուխից հետո կիրառվում է բնական գազը: Բնական գազը օգտագործվում է մետաղամշակման մեջ: Այն առավել էժան է նավթից, էկոլոգիապես ավելի մաքուր է: Ապացուցված է, որ այն երկրներում արտեղ ավտոմեքենաները աշխատում են ոչ թե բենզինով այլ գազով օդը ավելի մաքուր է, ավելի քիչ աղտոտված: Բնական գազի այրումից արտանետված թունավոր գազի այրումից արձանետված թունավոր գազերը 1-2 անգամ ավելի քիչ են քան  նավթից բենզինից, արտանետած բնական գազերը: Մի շարք հետազոտումներ ապացուցել են, եթե մեքենաները աշխատեն բնական գազով, ապա կնվազի մթնոլորտի ջերմոցային էֆեկտը ≈20%. Բնական գազը շատ ավելի մաքուր վառելիք է քան քարածուխն ու նավթը ինչպես մյուս վառելիքների, այնպես էլ բնական գազի պաշարները սահմանված են, քանի որ երկիր ըմդերքում մնացել է գազի պաշարի մոտ 45%:

Ածուխը առաջացել է միլիոնավոր տարիների ընթացքում հնագույն բույսերի մնացորդների քիմիական և երկրաբանական փոխարկումների հետևանքով: Ածուխը պինդ, ածխածնով հարուստ, այրվող օգտակար հանածո է: Ածուխը շատ լավ վառելանյութ է, այն օգտագործվում է մետաղաձուլության և քիմիական արդյունաբերության մեջ: Քարածխի պաշարներով հարուստ են ԱՄՆ, Գերմանիա, Մեծ Բրիտանիան, Ռուսաստանը, Չինաստանը, Հնդկաստանը, Ավստրալիան: Պետք է նշել որ ածուխը նավթից ու բնական գազից առավել շատ վնաս է հասցնում բնությանը: Ածուխը արտահանվում է բաց և փակ եղանակով, երկու դեպքում ել վնասը մեծ է: Առաջանում են հսկայական հողային դատարկություններ իրենց բացասական հետևանքներով, ինչպես նաև հսկայական հողային շերտեր են վերացվում մինչև ածխային շերտերը հասնելը: Առավել շատ ածուխ օգտագործվում են զարգացող երկրներում բնակարանները տաքացնելու համար, իսկ ածուխի այրումից առաչանում է ածխածին որից օդը աղտոտվում է: Ռեսուսապահովության տեսանկյունից ածուխը ունի շատ դրական կողմեր: Երկիր մոլորակի վրա ածուխի պաշարները շատ են և կբավարարի այն մոտ 400 տարի: